Met kleuters een verhaal verfilmen

Mijn werk - verhalen vertellen - wordt vaak geassocieerd met taal en woorden. Maar als ik een verhaal instudeer, zijn niet de woorden belangrijk voor mij, maar beelden. Als ik de beelden van het verhaal voor me zie, komen de woorden vanzelf. Bij vertelactiviteiten met kinderen ligt het werken met beeld daarom ook voor de hand. Tekenen is vaak de gemakkelijkste weg. Maar bij het project 'Tijd voor verhalen' heb ik ook meerdere keren video's gemaakt naar aanleiding van een verteld verhaal. Met kleuters! Dat kunnen ze prima en ze leren er veel van.

 
Een verhaal zorgt voor samenhang
Kinderen van nu groeien op in een beeldcultuur. TV, computer, tablets en smartphones zijn niet meer weg te denken. Daarop zien ze vooral beelden: in series, video's en games. Zonder verhaal zouden die beelden niet meer zijn dan een losse verzameling plaatjes. Een verhaal, hoe mager ook, geeft samenhang: het zorgt voor een begin, een opeenvolging van gebeurtenissen en een eind. Dat kunnen we kinderen spelenderwijs leren door ze zelf verhalen te laten filmen. Voor de zomervakantie schreef ik al hoe ik met kleuters een animatiefilmpje maakte, maar het kan nog veel eenvoudiger.

Eenvoudig verhaal
Het begint bij de keuze van het verhaal. Gebruik een verhaal met een eenvoudige opbouw. Aan kleuters vertel ik vaak verhalen met veel herhaling. De herhaling zit meestal in de dialoog: een personage vraagt iets en krijgt daarop van verschillende anderen een antwoord. Deze dialogen zijn heel geschikt om te gebruiken in filmpjes. Kinderen kunnen de zinnen gemakkelijk reproduceren en hoeven de personages geen handelingen te laten verrichten die precies goed in beeld moeten komen.
Een voorbeeld hiervan is bovenstaand filmpje bij het verhaal van De drie vlinders. Daar heb ik begin en afloop van het verhaal zelfs weggelaten en alleen de dialoog opgenomen.

Eenvoudige middelen
Voor het maken van dit filmpje waren geen ingewikkelde technieken nodig. De drie vlinders nam ik uit de hand op met de camera van mijn iPad, maar je zou het ook met een smartphone kunnen doen. De rekwisieten zijn gemaakt van vouwblaadjes en de achtergrond is een lapje op tafel.
Voor onderstaand filmpje over Het rode kippetje gebruikte ik ook eenvoudige middelen: poppetjes van geplastificeerde plaatjes op een ijslollystokje en een 'decor' op een A4tje, dat ik in een houten kaartenstandaard had gezet. De camera (iPad) stond in een vaste positie ervoor, zodat het A4tje precies het beeld vulde. De kinderen vonden het best lastig om ervoor te zorgen dat de figuurtjes binnen het beeld bleven tijdens het spelen, dus dit was al een stapje moeilijker!

Knippen en monteren
Ik raad je aan om het verhaal op te knippen in meerdere scènes en die afzonderlijk op te nemen. Als een kind dan een foutje maakt, hoef je maar een klein stukje opnieuw te doen. Nog een voordeel: de opnamen duren minder lang en de toekijkende kleuters hoeven dus minder lang stil te zijn. Als je de verschillende scènes met verschillende groepjes opneemt, komen er bovendien meer kinderen aan de beurt en is een groot deel van de klas betrokken bij het product.
Nadeel is dat je na afloop de verschillende scènes aan elkaar moet monteren. Maar dat gaat heel gemakkelijk met een app als Splice, die je op tablet of smartphone kunt gebruiken. Je kunt dan gelijk een titelpagina maken, hinderlijk gegiechel eruit knippen en waar nodig ondertitelen, zodat je film er nog professioneler uitziet!

Wat leren ze ervan?
De tablet of telefoon heeft een bijna magische aantrekkingskracht op kleuters. Filmpjes maken was daardoor de hit van mijn project. Maar verhalen verfilmen is niet alleen leuk, kinderen leren er ook ontzettend veel van:

• De tekst van de dialoog is gegeven, maar kinderen kunnen het woordgebruik aanpassen aan hun niveau of kunnen de dialoog uitbreiden (woordenschat en spreekvaardigheid)
• De meeste kleuters waren verrast om hun eigen stem op de opname te horen. Kinderen die eerst niks durfden te zeggen, wilden bij een tweede keer maar wat graag! (spreekdurf, zelfvertrouwen)
• Kinderen keken en luisterden kritisch naar het resultaat. Waren ze goed te verstaan? Waren de figuurtjes goed te zien? Ze overlegden daarover met mij en met elkaar (spreekvaardigheid, samenwerken)
• Kinderen ervaren dat je een verhaal kunt opdelen in stukjes en dat je die in een bepaalde volgorde achter elkaar moet zetten om er weer een verhaal van te maken (analytisch denken, literaire ontwikkeling)
• Kinderen ervaren (onbewust) dat je met bepaalde materialen en technische hulpmiddelen een product kunt maken (techniek)

Kortom, met één opdracht werk je aan vaardigheden uit heel verschillende ontwikkelingsgebieden. Én het is leuk. Wat wil je nog meer?