vrijdag 12 april 2013

Flanelbord uit het stof

Misschien ken je het nog wel: het flanel- of viltbord. Het werd vroeger gebruikt op de zondagsschool om bijbelverhalen te illustreren. Af en toe zie je er nog één in de letterhoek in een kleuterklas. Maar de meeste borden zijn geēindigd bij het grof vuil of staan te verstoffen in een schoolmagazijn. Zonde, want het flanelbord is ideaal voor vertelactiviteiten met jonge kinderen.


Iets van vroeger? Helemaal niet!
In Nederland is het flanelbord misschien wel bijna vergeten, maar in het buitenland - en met name in de Verenigde Staten - niet. In bibliotheken wordt het flanelbord daar nog regelmatig ingezet bij leesbevorderende activiteiten voor 'pre-schoolers' (peuters en kleuters) tijdens de wekelijkse 'story time'. Er is een uitgebreide online community die ideeën voor het story time-uurtje en het flanelbord enthousiast deelt via blogs en Pinterest.

Hoe werkt het?
Het flanelbord is een houten bord bekleed met stof. Het oppervlak kan zoals de naam zegt van flanel zijn (opgeruwde katoen), maar vaker zie je vilt. Een zelfgemaakt bord met fleece werkt ook uitstekend. Door het ruwe oppervlak blijven plaatjes van vilt of met een andere ruwe achterkant (schuurpapier) vanzelf plakken. Je kunt gemakkelijk en redelijk goedkoop zelf nieuwe plaatjes maken, passend bij de verhalen of versjes die je vertelt of voorleest.

Activiteiten op het bord
De mogelijkheden van het flanelbord zijn eindeloos. Je kunt denken aan afbeeldingen om verhaal of versje (bakerrijmpjes!) te illustreren en helpen onthouden. Je kunt de hoofdpersoon uit een boek, zoals Rupsje Nooitgenoeg, namaken van vilt en het verhaal na afloop na (laten) spelen op het bord. Je kunt afbeeldingen van voorwerpen of personages uit het verhaal op goede volgorde laten hangen. Je kunt allerlei tel- en sorteerspelletjes bedenken met voorwerpen of dieren uit het verhaal. Meerdere lagen vilt blijven op elkaar hangen, dus je kunt ook voorwerpen verstoppen en poppetjes aan- of uitkleden. Zie je het nog niet helemaal voor je? Check dan eens Flannel Friday op Pinterest en je wordt vast geïnspireerd.

Illustraties van vilt
Ik was zelf vooral geïnteresseerd in het gebruik van vilten figuren tijdens het vertellen van een verhaal. Voor jonge kinderen, anderstalige in het bijzonder, is het soms lastig om lang geconcentreerd te luisteren. Afbeeldingen kunnen de kinderen helpen om de woorden te begrijpen en de visuele prikkel van een plaatje kan helpen om de aandacht erbij te houden. Doordat je met vilt alleen eenvoudige afbeeldingen kunt maken, zonder al te veel details, is het plaatje een bijzaak en blijft er voldoende ruimte voor de verbeelding van de luisteraars.

Aan de slag met een verhaal
De eerste keer dat ik het flanelbord van plan was te gebruiken was tijdens de Nationale Voorleesdagen. In het Prentenboek van het Jaar 2013, Nog 100 nachtjes slapen, staan kledingstukken centraal: perfect om na te maken van stof (vilt) en te gebruiken tijdens het vertellen. Dacht ik. Al gauw kwam ik er achter dat dit nog niet zo eenvoudig was. Door het aantal verschillende kledingstukken en vooral het aantal verschillende personages en scènes werd het al gauw een enorme klus. Bovendien zou het een hele logistieke operatie worden om tijdens het vertellen al deze stukjes stof op het goede moment tevoorschijn te toveren. Dit was onbegonnen werk! Conclusie: viltfiguren zijn alleen bruikbaar bij een verhaal met een beperkt aantal figuren, met een eenvoudige vorm, en een enkele plaats van handeling.

Tweede poging
Deze maand deed zich een nieuwe gelegenheid voor: voor een aantal kleutergroepen had ik een lenteverhaal in gedachten over de boerderij. Het verhaal gaat over een haan en een kip die wachten op het uitkomen van hun eieren en in de loop van het verhaal passeren alle bekende boerderijdieren de revue. Dit was goed te doen. Na een dagje knutselen had ik alle dieren klaar. Tijdens de voorbereiding leg ik ze in de goede volgorde, gescheiden door een velletje papier (kunnen de kinderen ook niet spieken wat er als volgende komt). Op die manier kan ik me concentreren op het verhaal.

Verrassend resultaat
Het resultaat was geweldig. De kleuters waren stomverbaasd dat de plaatjes helemaal vanzelf bleven hangen. Ze keken en luisterden aandachtig.  Het werd een sport om telkens te raden wat het volgende dier was dat tevoorschijn zou komen. Klap op de vuurpijl waren de kuikentjes die aan het eind achter de eieren vandaan kwamen. Kortom, missie geslaagd! Ik kijk nu al uit naar mijn volgende optreden met het flanelbord.
Mooi was ook de reactie van de juf: "Goh, zo'n ouderwets flanelbord. Ik gebruik het nooit meer, maar eigenlijk is het zo leuk." Ik hoop dat ik haar heb kunnen inspireren.

Ben je ook geïnspireerd? In de volgend artikelen op dit blog geef ik tips voor het maken van een flanelbord en viltfiguren en tips voor geschikte verhalen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten