dinsdag 25 juni 2019

Eén verhaal, zeven ontwikkelingsgebieden

Ik gaf onlangs workshops techniek aan kleuters. In een vorig blog beschreef ik al hoe ik op een logische manier verhalen vertellen combineerde met techniekonderwijs. De opdrachtgever wilde 'techniek', dus heb ik het zo genoemd. Uiteraard zaten er dus veel elementen in de workshops die thuishoren in techniek. Maar de kinderen leerden veel meer dan dat.

3 biggetjes bouwen een huis van steen, hout én stro en er ontstaat een heel nieuw verhaal

Luistervaardigheid
De workshops hadden telkens min of meer dezelfde opbouw. Ik begon met het vertellen van een kort verhaal. Een jongetje was de eerste keer erg onrustig en onzeker. Maar tijdens de andere bijeenkomsten, toen hij eenmaal wist wat er ging komen, zat hij net als de anderen op het puntje van zijn stoel. Door kinderen te laten luisteren naar een verhaal, doe je beroep op hun luistervaardigheid en concentratievermogen. Door vaak te vertellen, train je dat.

Literaire ontwikkeling
Ik vertelde redelijk bekende sprookjes, dus een deel van de kinderen kende het verhaal al. Dat maakte helemaal niet uit. Ik gaf ze de instructie het niet voor de anderen te verklappen en na afloop spraken we over de verschillen. Door het vergelijken van verschillende versies van een verhaal, werk je aan het bewustzijn van de vorm van verhalen en daardoor aan de literaire ontwikkeling.

Cognitieve ontwikkeling
Vervolgens legde ik de kinderen het probleem van de hoofdpersoon nog eens voor. Zouden zij er een andere oplossing voor kunnen bedenken? Soms waren de oplossingen van de kinderen technisch van aard (zoals iets bouwen), maar vaak hadden ze ook een magisch of fantastisch karakter. Hoe dan ook, ze dachten na over oorzaak en gevolg en andere facetten en werkten daarmee aan hun algemene cognitieve ontwikkeling.

Beeldende vorming
Ik nodigde de kinderen uit om hun idee vast te leggen in een tekening. Ik stelde aan die tekening geen hoge (beeldende) eisen, maar de kinderen liepen wel tegen beeldende aspecten aan waar ze een oplossing voor moesten vinden: een toren kun je hoger maken als je je vel papier staand voor je legt. Of hoe teken je eigenlijk een rivier met oevers?

Ontluikende geletterdheid 
Bij de voorbereiding heb ik even getwijfeld over de toegevoegde waarde van het tekenen. Maar in praktijk bleek dat er tijdens het tekenen uitgebreid doorgepraat werd over het verhaal en mogelijke oplossingen. Als de kinderen dat wilden (bijna altijd wel) schreef ik bij de tekening wat ze bedacht hadden en dit las ik later in de kring weer voor. Daarbij ontstonden soms hele nieuwe verhalen, zoals in de foto hierboven. Het besef dat je woorden en gedachten op papier kunt vastleggen is een essentiële voorwaarde voor het leren lezen en schrijven.

Motorische ontwikkeling
In de tweede helft van de workshop ging ik dieper in op een technisch aspect dat paste bij het verhaal, zoals 'hijsen en takelen' of 'een sterke brug maken'. Ik gaf wat uitleg en na een korte instructie gingen de kinderen aan de slag met bouwen en/of experimenteren. Veel van de activiteiten waren behoorlijk veeleisend qua fijne motoriek. Voor sommige vijfjarigen is zelfs met (kleine) blokken bouwen al een flinke uitdaging!

Ruimtelijk inzicht
Bij veel van de bouwactiviteiten kwamen spelenderwijs ruimtelijke begrippen aan bod. Is het hoog genoeg of breed genoeg? Wij zien dat vaak in een oogopslag van afstand, maar kleuters moeten het uitproberen om het te geloven. Ik leerde ze dat je met driehoeken een stevige constructie kunt maken. Daarna was het voor een meisje een hele ontdekking dat je een vierkant met een diagonaal kunt verdelen in twee driehoeken. Dat vergeet ze nooit meer!

Meer dan taal...
Vaak bestaat het beeld dat verhalen vertellen thuishoort in het taal- of leesonderwijs. Veel van bovengenoemde aspecten vallen inderdaad binnen het taalonderwijs, maar andere, zoals ruimtelijk inzicht, horen thuis bij rekenen. Wat ik wil laten zien is dat je met één verhaal vakoverstijgend kunt werken. Het verhaal verbindt de verschillende ontwikkelingsgebieden en door het verhaal zijn de kinderen emotioneel betrokken en gemotiveerd. Dat is zo veel meer dan alleen wat taal...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten