Wat verhalen en techniek met elkaar te maken hebben

Mijn man is natuurkundedocent en ongeveer een half jaar geleden kreeg hij de vraag of hij workshops techniek kon geven. Aan kleuters. Zijn reactie: "Ik niet, maar mijn vrouw wel." Deze vrouw sputterde tegen. Ja, ik ben best technisch aangelegd (ik studeerde ooit bouwkunde) en ik heb ervaring als kleuterjuf, maar mijn vak nú is vertellen! Maar het kriebelde wel. Bij nadere beschouwing vond ik een logische link tussen vertellen en techniek. En zo kwam er toch een workshop techniek voor kleuters.

Test: blijft de brug heel als er een geit overheen loopt?

Wat is techniek?
Iedereen heeft wel een beeld bij techniek. Schroeven en moeren. Tandwielen en motoren. Elektriciteit en lampjes. Computers en robots. Het loopt nogal uiteen, maar allemaal zijn het oplossingen voor een probleem: je wilt iets ophangen en zoekt een manier om het vast te maken. Je wilt iets groots of zwaars vervoeren en ontwikkelt een voertuig. Je hebt licht nodig en gebruikt een lamp. Sommen die te moeilijk zijn voor een mens los je op met een rekenmachine.

Wat is een verhaal?
Op het eerste gezicht hebben verhalen daar niets mee te maken. Verhalen bestaan uit woorden. Daar is niets technisch aan, toch? Een verhaal wordt spannend en interessant doordat de hoofdpersoon iets wil bereiken: hij heeft een opdracht gekregen, hij moet een raadsel ophelderen of... een probleem oplossen. Het verhaal vertelt hoe hij dat doet, met alle meevallers en tegenslagen, waarbij wij als lezer of luisteraar meeleven.

1+1=2 
Verhalen gaan vaak over het oplossen van een probleem. Techniek gaat over het oplossen van een probleem. Bingo! Je kunt een verhaal dus gebruiken om een (technisch) probleem te introduceren. Daarmee bereik je dat het probleem gaat leven, want een verhaal levert emotionele betrokkenheid: we willen de hoofdpersoon graag helpen.

Betekenisvol onderwijs
Een verhaal, in mijn geval verteld, levert dus context voor een technisch vraagstuk. Daardoor wordt het meer dan een 'opdracht om de opdracht'. Dat laatste vind ik belangrijk: als onderwijs betekenisvol is, is de betrokkenheid groter en blijft de inhoud beter hangen. Bij jonge kinderen hoeft die context niet eens realistisch zijn. Een sprookje is voor hen ook waar: in hun belevingswereld is alles nog mogelijk.

Creatief denken
Er is nog een reden waarom verhalen en techniek bij elkaar passen: in een verhaal kan alles. Dat nodigt uit tot out of the box denken. En dat hoort ook bij techniekonderwijs. Aan de ene kant zijn er de vaardigheden - sleutelen, proefjes doen, programmeren - en aan de andere kant is er het ontwerpen: vaardigheden toepassen om iets nieuws te maken. Daarvoor is creativiteit nodig. De grootste uitvindingen worden vaak gedaan, wanneer een creatieveling iets uitprobeert dat anderen onmogelijk achten.

Techniek is avontuur!
Ik heb voor mijn workshopreeks vier sprookjes gezocht, waarin een probleem zit waarvoor kinderen van een jaar of vijf met eenvoudig materiaal een technische oplossing kunnen bedenken. Afgelopen woensdag was de eerste bijeenkomst: we bouwden een nieuwe brug voor de drie geitjes, zodat die niet meer bang hoeven te zijn voor de trol. Het verliep anders dan ik had verwacht, maar leuk was het wel. En leerzaam. Techniek blijft een groot avontuur!