Hoe je vertelde verhalen kunt gebruiken in de klas

In mijn vorige blog schreef ik wat de meerwaarde is van vertellen: hoe het zorgt voor een grote betrokkenheid, waardoor het de moeite waard is om er tijd in te investeren. In dit artikel geef ik voorbeelden bij welke vakgebieden je vertelde verhalen effectief kunt inzetten. Dat is misschien wel vaker dan je denkt!

Taal en lezen
Een verhaal bestaat uit woorden en zinnen, dus het ligt voor de hand om vertellingen te gebruiken bij je taal- en leeslessen. Verhalen geven een context waarin je nieuwe woorden kunt uitleggen en verhalen met veel herhaling, vooral in de dialogen, nodigen uit tot nazeggen en meedoen, zodat leerlingen zinsconstructies kunnen oefenen. Of vertel eens een stuk uit een boek. Leerlingen kunnen daarna zelf in het boek ontdekken hoe het afloopt. Dat is nog eens leesbevordering!

Beeldende vorming
Bij de woorden en zinnen van het verhaal vorm je beelden in je hoofd. Iedereen maakt zijn eigen beelden. De meeste kinderen vormen wel beelden in hun hoofd, maar zijn zich daarvan niet bewust. Je kunt dat bewustzijn ontwikkelen, door een verhaal te gebruiken als inspiratiebron voor lessen beeldende vorming. Laat ze na het vertellen een bepaald beeld uit het verhaal opnieuw oproepen en weergeven als tekening, schilderij of ruimtelijk werkstuk of door het na te spelen.

Zaakvakken
In veel methodes die op school gebruikt worden staan verhalen, vaak bij de introductie van een onderwerp of thema. Als je zo’n verhaal vertelt in plaats van voorleest, zijn de kinderen emotioneel meer betrokken en gaat het onderwerp leven.
Je zult het verhaal soms wel moeten aanpassen om het vertelbaar te maken, bijvoorbeeld door de volgorde te veranderen of dialogen weg te laten. Houd daarbij helder voor ogen welke doelstellingen de methodeschrijver met het verhaal had en zorg dat die ook in je vertelling behouden blijven.

Persoonlijke verhalen
Een zeer krachtig middel om kinderen te interesseren voor een onderwerp, is het vertellen van je eigen ervaringen. Daarvoor hoef je echt geen avontuurlijk leven te leiden: veel gangbare lesthema’s kun je illustreren met heel gewone, alledaagse belevenissen. Dat je je boodschappenlijstje vergat toen je naar de supermarkt ging. Of hoe de reis naar oma verliep. Kinderen willen alles over hun juf of meester weten en vinden het fantastisch als je over dit soort gebeurtenissen vertelt.

Muziek
In veel liedjes zit een verhaal verborgen, dat je kunt gebruiken om het lied aan te leren. Denk aan liedjes als ‘De heks van Dovenetel’ of ‘Het paard van Sinterklaas is ziek'. Je kunt eerst het hele verhaal vertellen en daarna het lied aanleren of steeds een stukje vertellen waarna je de bijbehorende strofe(n) uit het lied zingt. De grappige of spannende inhoud van het verhaal helpt om de woorden van de tekst te onthouden. Doordat je het lied in de loop van het verhaal herhaalt, raakt de melodie al bekend. En met bijpassende geluidseffecten maak je er met je klas zo een compleet hoorspel van!

Sociaal-emotionele ontwikkeling
Tot slot kun je verhalen heel goed gebruiken om vervolgens het gesprek aan te gaan over gedrag of over normen en waarden. Praten over personages uit een verhaal, bijvoorbeeld hoe zij hun ruzie oplossen, is een stuk gemakkelijker dan praten over je eigen gedrag. Je creëert zo een veilige context om een gevoelige onderwerpen te bespreken. En last but not least: samen luisteren naar een mooi verhaal creëert een gevoel van saamhorigheid en is goed voor het klimaat in je klas.