Vertellen: samen in een cocon op reis door tijd en ruimte

"Het gevoel van saamhorigheid maakt vertellen voor mij zo magisch" schreef ik in mijn vorige blog. Afgelopen weekend mocht ik dat weer eens ervaren tijdens een bijzonder vertelevenement: de mythische marathon. Dit was aanleiding om nog eens verder te mijmeren over de magie van vertellen. Hieronder doe ik een poging die magie wat concreter te definiëren. Wat maakt het vertellen van verhalen zo uniek?

Het verhaal dat ik vertelde: Herakles vangt de hellehond Kerberos

Mythische Marathon
De Mythische Marathon was een besloten evenement, georganiseerd door de Verhalenfontein uit Rotterdam. Zeventien mensen vertelden samen de mythe van de Griekse held Herakles. Iedereen was zowel verteller (ca. 20 minuten) als luisteraar (de rest van de dag) - er was verder geen publiek. We begonnen rond half elf 's ochtends met de geboorte van Herakles en pas tegen half zeven 's avonds blies hij zijn laatste adem uit.

Eigen universum
Terugdenkend aan de dag, voelt het alsof we ons acht uur lang in een ander universum bevonden. Of zoals collega Hans van Woerkom - één van de andere marathonvertellers - het verwoordde naar aanleiding van mijn update op Facebook: "Als ik vertel aan een publiek voelt het voor mij ook wel eens aan alsof we met z'n allen in een grote cocon zitten." 

Verdwijnen in het verhaal
We konden door het raam de Maas en de kubuswoningen op de Blaak in Rotterdam zien, maar ons geestesoog zag Griekse zuilen en Arcadische bossen. In de verte zagen we mensen, maar de enigen die wij spraken, hadden het over Herakles, Euristheus, Deianeira en andere oude Grieken.
Toen we 's avonds naar buiten stapten, voelde dat net als wanneer je na uren lezen je boek dichtklapt: ineens word je je weer bewust van die andere wereld, de wereld waarin je zelf leeft.

Maar dan samen!
Net als bij lezen vorm je bij het luisteren naar een verhaal de bijbehorende beelden in je hoofd. Maar een boek lezen doe je meestal alleen. Een vertelvoorstelling is daarentegen een activiteit die je deelt met anderen. Net als bij een concert, een filmvoorstelling of een theaterstuk, geniet je er samen van. Bij het verlaten van de zaal kun je het gevoel hebben dat je samen in een andere wereld bent geweest.

Luisteraar én verteller
Bij toneel hebben de acteurs door de zogeheten vierde wand (meestal) geen interactie met het publiek. Bij film zijn de makers helemaal afwezig. Een verteller daarentegen beleeft het avontuur mét zijn luisteraars. Hij stuurt bij als hij merkt dat ze de weg kwijt raken, wijst op bijzonderheden, lacht met zijn toehoorders om grappige situaties. De verteller beleeft het verhaal keer op keer zelf mee en iedere keer is het net anders.

Samen op reis
De verteller zit in diezelfde cocon als zijn luisteraars. Dat maakt het zo uniek. Je gaat samen op reis door tijd en ruimte. Dat kan een hele dag duren zoals bij de Mythische Marathon, maar het kan ook een uitstapje zijn van een paar minuten. De verteller kan je meenemen naar de andere kant van de wereld, maar ook naar zijn eigen achtertuin. Een verteller kan duizenden jaren teruggaan in de tijd, maar kan ook vertellen wat gebeurde vlak voordat hij binnenkwam.

Fantasie of waargebeurd, ver weg of dichtbij, kort of lang, voor je eigen kinderen of voor een zaal met honderd mensen: je bent samen even weg en dat blijft iets magisch.